______________________________________________________________________ ___ __ ___ ___ _ ___ ____ | _| _ _ _ ___ / _|| || | | || | |_ || |_ | \ | || || | / / | | || | | | || | | / / | _| | \| || || | | _/ / | _|| | | _| || \ / /_ | |_ | |\ || || | |__/ |_| |___|| | ||_|\_\|____||___| |_| |_||_||_|_| |___| _______________________________________________________________________ Piatek, 11.11.1994 ISSN 1067-4020 nr 111 _______________________________________________________________________ W numerze: NYT Editorial Desk - Giving Poland What It Needs Wieslaw Wiernicki - Wspomnienia o warszawskich knajpach Izabela Perry-Rey - Nie zapominajcie o nas Tadeusz K. Gierymski - Jesien w Minnesocie Jurek Karczmarczuk - Krolik po nicejsku Michal Babilas - Kanikula, taka psia gwiazda _______________________________________________________________________ Zebralo sie nam dzis na nostalgie i wspomnienia, jak Panstwo z pewnoscia zauwaza po przeczytaniu numeru. Poczatek jednak bedzie inny, bardziej rozpolitykowany. J.K-ek ________________________________________________________________________ W <> nr 108 ukazal sie dlugi artykul Henry Kissingera na temat NATO i Rosji, a takze i Polski w zaistnialej po upadku ZSRR sytuacji geopolitycznej. Dobrze, ze opinie sformulowane przez Kissingera maja racje bytu i sa wyrazane przez wplywowe osobistosci, nawet jesli aktualna polityka zagraniczna rzadu USA zmierza po zupelnie innej linii. Celem pokazania, jak wyglada ta inna linia, pozwalamy sobie przytoczyc bez tlumaczenia artykul redakcyjny z <>. Poglady w nim reprezentowane wydaja sie byc reprezentatywne dla amerykanskich srodowisk liberalnych, jak rowniez dla kol aktualnie znajdujacych sie przy sterze amerykanskiej polityki zagranicznej. Dwa krotkie listy do redakcji nastepujace po artykule przytaczamy jako ciekawostki. Kazdy moze napisac niezbyt madry list do redakcji dowolnego czasopisma (prosze zwrocic szczegolna uwage na ostatnie zdanie pierwszego listu). To, ze jednak redakcja takie listy publikuje, trudno uznac za przypadek. Na koniec zas pragnalbym ostrzec osoby probujace doszukac sie korelacji pomiedzy polityka zagraniczna USA a podzialami partyjnymi w tym kraju, ze moze to byc zwodnicze. Przypominam sobie Kissingera jako glownego architekta <>, kierunku zagranicznej polityki administracji republikanskiej w latach 1969-77. Polityka ta, choc z pewnoscia prowadzaca do zlagodzenia ryzyka wojny jadrowej, doprowadzila rowniez do potwierdzenia porzadku jaltanskiego w Europie. Tak przynajmniej byla rozumiana przez ZSRR, ktory w jej efekcie po raz pierwszy od wojny w Korei odwazyl sie na naruszenie pozaeuropejskich stref wplywow bedacych konsekwencja Jalty (ekspedycje w Afryce, Afganistan). Z kolei administracja demokratyczna Cartera (wraz z jej doradca d.s. bezpieczenstwa narodowego, Brzezinskim), byla wlasnie ta, ktora stawiajac problem praw czlowieka pierwszy raz zmusila ZSRR do defensywy ideologicznej. J.K_ek <>, October 12, 1994, Editorial Desk. GIVING POLAND WHAT IT NEEDS =========================== The Clinton Administration is deciding whether to admit Poland and other countries in Eastern Europe to NATO, which is tantamount to committing U.S. troops to their defense. At a recent meeting of NATO ministers, Volker Ruhe of Germany began a drive to broaden membership in the alliance, setting off active discussion in Washington. There are excellent reasons such a commitment should not be made now. Never mind that Eastern Europe's armies are still largely Soviet-trained and-equipped and not ready to join NATO. Enlarging NATO would oblige the U.S. to defend countries mainly threatened by internal disunity and their own regional rivalries, not Russian resurgence. Furthermore, expanding NATO now could jeopardize the future of Boris Yeltsin and fellow reformers in Russia, increasing Eastern European insecurity. Why run this risk when NATO membership does not meet Poland's most immediate need, which is political reassurance rather than a military alliance? It is understandable why Western-oriented Poles wish to join NATO. NATO for them is Club West. The problem is that most Russians still regard NATO as a military alliance of the U.S., Germany and others against Russia. That may change as Western ties with Russia thicken and Russia's westernizers strengthen their tenuous grip on power. But for now Russia's extremists can use the bogeyman of NATO against Mr. Yeltsin and his allies. If NATO is too quick to swallow Poland, the extremists may swallow Mr. Yeltsin. Poland will be more secure if Russia stays on the road to reform and out of the hands of vengeful nationalists. Nor is Poland in any immediate danger. If, despite Western efforts, Ukraine falls apart, and Russia reverts to aggressive nationalism, it will be years before Russia can mobilize an army that could threaten Poland - time enough for the U.S. to forge a firm military alliance. In the meantime there are ways to tie Poland more closely to the West without stoking Russian nationalism. One is admission to the European Union, which would boost Poland's economy. Another is for NATO to make the most of the Partnership for Peace with Eastern Europe and Russia, moving beyond technical military cooperation and joint exercises to foster democratic patterns of civil-military cooperation. A third is to strengthen the web of cultural, economic and political contacts between Poland and the West. Such reassurances will meet Poland's legitimate economic and political needs without destabilizing a reforming Russia. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - <>, October 17, 1994 p. A16; Ex-Soviet States Need All-Purpose Union To the Editor: In <> (op_ed, Oct. 9), Grigory A. Yavlinsky tries to please both mainstream Russians and anti-Russian Western analysts. Like Mr. Yavlinsky, many Russian and non-Russian former Soviet citizens support an economic union among some of the former Soviet republics. At the same time, he argues, without much merit, against a military and political alliance, even if it is agreed upon by the involved former Soviet republics. As long as the North Atlantic Treaty Organization refuses Russian membership and regional powers like Iran, Turkey and China exist, there is sound reason for an economic and military union of some republics. Such an arrangement is certainly more desirable than a state of confrontation. An American-dominated NATO has kept a cold peace between Greece and Turkey. A Russian-dominated union of some former Soviet republics could be instrumental in bringing peace to the Transcaucasus and Central Asia. Anti-Russian analysts and well-meaning individuals like Mr. Yavlinsky ignore Moscow's legitimate security concerns. Throughout history, these concerns were often - in concert with those of other members in the Commonwealth of Independent States. A military alliance among members is a deterrent to future threats from China and the possible return of reactionary imperial forces in central Europe. Michael Averko, Malverne, L.I., Oct. 10, 1994 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - <>, Oct. 18 1994; Ferry Sinking Recalls Baltic Wartime Horror To the editor: The sinking of the ferry Estonia is an enormous tragedy, but it is not "the worst maritime disaster in the modern Baltic history" (front page, Sept. 29). That occured Jan. 30, 1945, when the German liner Wilhelm Gustloff was torpedoed and sunk by the Soviet submarine S-13 in the Baltic as it left Danzig. It is commonly estimated 7,700 people perished that night, making the disaster the worst loss of life from the sinking of a single vessel in recorded history. The Germans on board were fleeing westward from the advancing Soviet Army in the closing months of World War II. It's not surprising that the Gustloff is overlooked, for it is yet another example of our amnesia about the war on the Eastern Front. This was displayed last summer amind the D-day celebrations, which overstated the battlefield contribution of the Western Allies to Nazism's end. As the 50th anniversary of the war's end approaches, we might educate ourselves about a conflict that saw most of the fighting and casualties and where the Soviets, by defeating the Germans, won the war in Europe. Michael Aronson, New York, Oct. 2, 1994 ________________________________________________________________________ Przedruk za zezwoleniem Autora. Zdobyl M. B_cz. Wieslaw Wiernicki WSPOMNIENIA O WARSZAWSKICH KNAJPACH =================================== Od Autora: Czesc pierwsza niniejszej ksiazki oparta jest na wspomnieniach Wladyslawa Plachcinskiego, wspanialego gawedziarza, milosnika dobrych knajp. Urodzil sie w 1879 roku, przedsiebiorca budowlany, znakomity znawca i zbieracz dziel sztuki, glownie malarstwa. Pozostawil po sobie zapiski i notatki, pamietniki oddajace atmosfere dawnych lat. Czesto bywal w okresie miedzywojennym w Paryzu, stad w Jego wspomnieniach o warszawskich knajpach wplataja sie wspomnienia o knajpach paryskich. Materialy wspomnieniowe Wladyslawa Plachcinskiego udostepnil mi Jego syn Roman, ktory tak jak jego ojciec Wladek, jak sie zwracal do swego ojca, takze bardzo lubi dobre knajpy. Czesc druga oparta jest na moich wspomnieniach, dokumentach i rozmowach z potomkami wlascicieli warszawskich restauracji i kawiarni, aktorami, muzykami i innymi osobami, ktore odwiedzaly, lubily i w roznej formie stykaly sie z knajpami. Slowo "knajpa" nie ma w tej ksiazce znaczenia pejoratywnego, raczej odwrotnie - sympatyczne, romantyczne, nostalgiczne i kokieteryjne. Stefan Jaracz, wybitny aktor i milosnik Bachusa, wodke w roznych odmianach i gatunkach nazywal po prostu gorzala. Identycznego slownictwa uzywal nieodzalowany pan Wladyslaw. Nie lubil okreslen zbyt delikatnych, wyszukanych. Mam nadzieje, ze wspomnienia o warszawskich knajpach przywioda na pamiec czesci Czytelnikow tej ksiazki Ich mlodosc i piekna, stara Warszawe, porownywana kiedys do Paryza czy Wiednia, a innym dadza mozliwosc spojrzenia na tamte czasy poprzez pryzmat warszawskich knajp. Czesc I ------- Cale zycie bardzo lubilem knajpe. Zawarlem z nia znajomosc majac lat trzynascie. Gdy mieszkalem na Wislanej, w domu Krzesimowskich, stary zamowil dla mnie obiady w knajpie ojca mojego kolegi, Jancia Kepinskiego. Pamietam dobrze ten drewniany budynek parterowy, na rogu Browarnej i Gestej. Szynczek byl bardzo prymitywny. Do knajpy wchodzilo sie po kilku schodkach. "Dolek", w ktorym stal budynek, zapewne czasem zalewaly wody Wisly i dlatego podmurowano go o tych kilka stopni. W pierwszej izbie byl bufet z najbardziej skromnymi zakaskami i antalkiem piwa z reczna, mosiezna pompka. Druga izba byla pokojem dla gosci. Obiad kosztowal tu bardzo tanio. Najpierw, co mnie zdziwilo, podawano sztukamies. Ja bylem dzieckiem, a menu, co zrozumiale, ulozone bylo dla doroslych gosci. Pod sztukamies przeciez mozna bylo, a moze i nalezalo, wypic wiecej gorzaly niz pod zupe czy rosol. Potem byla zupa, nastepnie tak zwane pol porcji, czyli pieczyste. Tanio, bo tanio, ale w gruncie rzeczy obiady byly wyjatkowo podle, obliczone na klientele bez zadnych wymagan. Brudne byly stoly, talerze, a nawet sztucce. Stolowalem sie tam bardzo krotko. Pozniej, gdy mialem lat szesnascie (mieszkalem ciagle na Wislanej, obecnie ks. Siemca), chodzilem co niedziela na targ "Sewerynow". Nazwe targ wzial od nazwy ulicy, ktora ulice Kopernika (wtedy nazywala sie Aleksandrya) laczyla z ulica Obozna. Alei na Skarpie w tym czasie jeszcze nie bylo. Zostala przebita po wielkiej wojnie, po rozparcelowaniu Dynasow. Ten coniedzielny targ na Sewerynowie sciagal wielu sprzedajacych, natomiast nie tak duzo kupujacych. Kupic mozna bylo wszystko - sprzedac trudniej. Szewcy mieli tam swoje stoiska z obuwiem, ale tez na miejscu czynili klientom rozne uslugi, jak podkuwanie obcasow zelaznymi podkowkami, albo tez robiac drobne przyszczypki. Klient nierzadko zmuszony byl czekac w jednym bucie na koslawym zydelku. Przenosne stragany z damska konfekcja, zaopatrywane byly przez uzdolnione kuchty w rozne fartuchy, kiecki i jaskrawe, perkalowe bluzki. Przygodni sprzedawcy chodzili po targu z przewieszonymi na rekach uzywanymi paltami, garniturami, portkami, ktore klienci przymierzali na miejscu, czasem nawet w rynsztoku, gdy na trotuarze, pod murem, miejsca byly juz zajete przez innych sprzedajacych. Obok glownego targu na podworku duzej posesji z oficynami, bez budynku frontowego, na samym jego srodku byla wielka studnia, pamietajaca dawne czasy. Cembrowana murem, majaca jeszcze zelazna os do krecenia, ale bez lancucha i wiadra do czerpania wody, nie byla juz uzywana. Otwor studni, o diametrze dwoch metrow, zabezpieczony byl drewniana pokrywa z trzycalowych bali. Na niej wlasnie siadali harmonisci, sprzedajacy swoje instrumenty. Na tym dziedzincu bowiem odbywal sie targ "na harmonie". Instrumenty byly wowczas bardzo modne w pewnych sferach. Na tym podworzu, przed poludniem, panowal nie do opisania harmider. Klienci, a bylo ich tutaj wielu, probowali instrumenty, wygrywajac, kazdy na swoja modle, najprzerozniejsze melodie. Targ na Sewerynowie odwiedzal prawie w kazda niedziele znany mi malarz pokojowy, pan Wiktor, uznawany zreszta nieslusznie za speca w tym fachu. Poza malarstwem uprawial takze muzyke, grywajac na harmonii na chrzcinach i weselach. Amatorom kupna harmonii sluzyl rada, a takze, na ich zyczenie, proba koncertu za skromna prowizje plus ochlaj. Targowisko na Sewerynowie, na ktorym mozna bylo kupic najprzerozniejsze rzeczy, odwiedzala najrozmaitsza klientela. Towar byl ulozony na plachtach i kolorowych dywanikach: sagany, stare rondle, fajerki, kielnie, mlotki, cegi, heble, ale takze ksiazki, roczniki tygodnikow, figurki z gipsu, mosiadzu, brazu, rozne lichtarze - cmentarz rzeczy martwych. Wprawne oko moglo dostrzec wsrod rupieci takze wartosciowe przedmioty. Widzialem tam kiedys aktora Rapackiego myszkujacego wsrod ksiazek. Stary Strzalecki wylowil dwa drewniane globusy z XVI wieku, z napisem na srodkowej Afryce: "hic sunt leones" [lac. tu sa lwy]. Staly jakis czas te skarby z dywanika targowego u Strzaleckiego, na gdanskiej szafie, ale po jakims czasie juz ich nie mial. Sprzedal je, dran, za granice. Knajpy na tym targowisku nie bylo, ale kto chcial zjesc, mogl kupic od przekupek na straganie, przy wejsciu, goraca kiszke i kielbase. Specjaly te smyrlily sie na brytfannach, umieszczonych na zarzacych sie drewnianych weglach. Za 6 groszy otrzymywalo sie kawalek goracej kiszki na widelcu. Bulka kosztowala kopiejke, parka (dwie bulki) 3 grosze. W kazda niedziele zjadalem, nasadzona na wyszczerbiony widelec, swoja porcje za 8 groszy. Snilem caly tydzien o tej wspanialej dla mnie uczcie. To bylo moje owczesne zycie nad stan. <>! [franc. Niech zyje rozpustne zycie!] O istnieniu tanich kuchni w tym czasie jeszcze nie wiedzialem. Poznalem je pozniej, gdym zaczal robic, jako praktykant, na rusztowaniu u Strzaleckiego. Slowa Chrystusa: "Venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis et ego vos restaurabo" - Przyjdzcie do mnie wszyscy, ktorzy pracujecie i obciazeni jestescie, a ja was wspomoge. Napis ten umieszczony byl na tympanonie wejscia do kosciola sw. Aleksandra, od strony Nowego Swiatu. Bywano wiec w lokalach restaurowac sie - i takie bylo pochodzenie wyrazu "restauracja". Od czasow Wielkiej Rewolucji Francuskiej datuje sie slawa paryskich restauracji. Gdy domy arystokracji zostaly zamkniete, "szefowie" kuchni znalezli sie bez zajecia i bez srodkow do zycia. Nie mieli innego wyjscia, jak tylko urzadzac sie na wlasny rachunek. Wszyscy oni prowadzili kuchnie u wysokiej klasy smakoszy. Mieli pelne kwalifikacje w robieniu najwykwintniejszych potraw. Pootwierali wlasne interesy. Nowy kurs przyciagnal do nich deputowanych, urzednikow, wojskowych, ktorzy zainstalowani w skromnych, przydzielonych im kwaterach zmuszeni byli stolowac sie w restauracjach. Szefowie musieli zadowolic liczna klientele przybyla ze wszystkich stron Francji. Wlasciciele restauracji musieli zastosowac sie do wszystkich gustow i kieszeni swoich licznych gosci. Franciszek Galinski w "Gawedach o Warszawie" wspomina o dawnych gospodach, "loszkach" i restauracjach. Na ogol zarowno gospody, winiarnie i traktyjernie warszawskie przez dlugi czas utrzymywali niemal wylacznie cudzoziemcy. W kamienicy ksiazat Mazowieckich istniala od 1766 roku traktyjernia francuska niejakiego Quellusa. Oglaszal on w gazetach swe obiady zlozone z wielu potraw, podawanych na srebrze, po pol dukata od osoby. "Gazeta Warszawska" owczesna wymienia, ze "Pan Quellus nie przyjmuje, chyba tylko dystyngowane osoby". Obok domu ksiazat Mazowieckich na Starym Miescie miescila sie prastara, slynna, setki razy opisywana, winiarnia Fukiera. Byly tam zawsze dobre wina, glownie wegierskie, takze miody, ktore sprzedawano na lampki, male szklanki, zwane takze angielkami, w Krakowie literatkami, a u nas, na Woli, po prostu mikadkiem. Wielki ruch panowal tam przed swietami, gdy zaopatrywano sie w wina i miody. Normalnie w tej winiarni panowala cisza, ale na swieconym, niegdys, musiala stac flaszka wina i miodu - taka byla tradycja. I to polska tradycja. W Wielki Piatek, po Grobach, bylo tam pelno. Do miejscowego personelu: dwoch subiektow i czlowieka do sprzatania, musiano donajmowac kelnerow do obslugi gosci zajmujacych stoliki. Pito na miejscu i kupowano na wynos. Podnajeci ludzie wynosili koszami wino do klientow. Wszystko to minelo bezpowrotnie, a dzis trudno sobie wyobrazic, ze tak niegdys bylo. Pamietam jeszcze starego Henryka Fukiera, ojca Henryka. Byl to starszy pan, chudy, z brodka <> Napoleon III. Potrafil siedziec w swym lokalu caly dzien bez ruchu przy butelce wegierskiego wina. Syn jego, Henryk, wyprowadzal swoj rod od baronow Fuggerow z Augsburga i zachorowal na arystokrate. Po wybuchu Niepodleglej Polski zabawil sie w agitacje polityczna. Zdaje sie marzyl o wprowadzeniu krola. Pozyczal dolary (w markowych czasach) na wysoki procent. Kiedys jego subiekt pytal mnie, czy znam moze kogos, kto moze pozyczyc dolary na 3, a nawet na 4 procent miesiecznie. Okolo 1925 roku Henryk Fukier ocucil sie bankrutem. Oplatal go niejaki Krzeminski, ohydny typ, i po prostu wyzul go z majatku. W przebudowanym mieszkaniu Fukiera, na pierwszym pietrze, zabytkowym, ze scianami malowanymi w pejzaze, w guscie XVIII wieku - z epoki, urzadzil tenze Krzeminski wytworna i bardzo droga restauracje, z orkiestra wegierskich Cyganow. Do wina byl specjalny piwniczny, w zielonym fartuchu, ze srebrnym kubkiem u pasa. Wyjasnial on zaintrygowanym ta maskarada gosciom francuski wyraz <> (piwniczy) i twierdzil, ze tak jest w kazdej wytwornej restauracji paryskiej. Nowy wladca Fukiera, Krzeminski, ktory wmawial gosciom rozne bujdy, a podawal im podle wino za drogie pieniadze, mial coraz wiecej z tego powodu klopotow. Trzezwi nie dawali sie nabierac, a zalanym i tak bylo wszystko jedno, co pija. Za rzadow Krzeminskiego slawa dobrych win u Fukiera sie skonczyla, gdyz kupowal on tanie wina francuskie od importerow i sprzedawal je za wysoka cene. Kiedys, pamietam, okolo dwunastej w nocy przyszedl do Fukiera Wieniawa Dlugoszowski, w mundurze generala, ze swoim towarzystwem. Sala byla rozbawiona. Pijane damy zaczely krzyczec do niego, aby im zaspiewal "Sambre i Moze", slynna piosenke francuska z czasow wielkiej wojny. Wieniawie sie to nie podobalo i natychmiast wyszedl z calym towarzystwem. Szla ta knajpa jakis czas renoma winiarni Fukiera. Wreszcie Bank Gospodarstwa Krajowego, gdzie sie Krzeminski powaznie zadluzyl, zdaje mi sie na 700 tysiecy zlotych, caly ten interes: dom, piwnice i majatek ziemski, wystawil na licytacje. Knajpe zamknieto. Podczas bombardowania Warszawy w 1939 roku podworze silnie ucierpialo od pociskow. Wyslany przez B.G.K. zlozylem swoj projekt zabezpieczenia murow, odkladajac gruntowny remont domu na czas po zakonczeniu wojny. Niemcy, po wejsciu do Warszawy, natychmiast zaopiekowali sie piwnica i wszystkie trunki wywiezli. W Powstanie dom, jak i cala Starowke, zbombardowano i zniszczono doszczetnie. W roku 1950 front domu Fukiera zostal odbudowany w stanie surowym. Obok kamienicy ksiazat Mazowieckich, z frontonem wychylonym na zewnatrz, jest podstemplowany. Projektuja odbudowac Rynek. Moze to sie uda? Zobaczymy... Fukier w Prezydium Rady Ministrow zajmuje sie urzadzaniem oficjalnych przyjec w randze, jak gdyby, <>. Ale jest zawsze wytworny i znosi obecny swoj los z godnoscia. Ostatnio widzialem go w Wilanowie. Urzadzal jakis bankiet. Moze to i dobra robota. Choc nie na swoim. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Dopisek Biograficzny: Wieslaw Wiernicki jest pisarzem, ktory zadebiutowal pozno w swoim zyciu, w polowie swego szostego krzyzyka. Uzyskal nagrode na konkursie dramaturgicznym Festiwalu Sztuk Wspolczesnych, Wroclaw 1986 za sztuke <>, jego druga sztuka <> zostala nagrodzona na konkursie dramaturgicznym Teatru Rozmaitosci w 1988 r. Sztuke te wystawila Telewizja Polska 1 wrzesnia 1991 r, jako ze akcja dzieje sie pamietnego 1 wrzesnia 1939. Wieslaw Wiernicki napisal wiele opowiadan drukowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych (polskojezycznych, polonijnych, sam jednym z nich sie zajmowalem), jest takze autorem sentymentalnych wierszy, piosenek i wspomnien. Jego styl charakteryzuje elegancja; nie unika on jednak potocznosci srodkow wyrazu. Wszystkie jego teksty tchna cieplem i autentyzmem. Autor mieszka w Warszawie, podrozuje czasem do swoich dzieci w Kanadzie, oby pisal jak najwiecej. Mirek B_cz. ________________________________________________________________________ <>, pazdziernik 1994. Rzadko korzystamy z prasy polonijnej, jest ona na ogol wtorna, a czasami srednio obiektywna. <> jest wydawanym w Paryzu miesiecznikiem dwujezycznym, ktorego stac na wlasne opracowania, ktory charakteryzuje sie nienajgorsza polszczyzna (i francuszczyzna) i ktory mi sie w ogole podoba. Przepisalem wiec ponizszy tekst, ktory jest raczej osobista impresja autorki niz zbiorem informacji. Jest to impresja niedzisiejsza, pachnaca nieco starym kurzem przedwojennego dworku, ba, palacu magnackiego! gdyz autorka interesowala sie glownie sladami przodkow i dawnych posiadlosci Branickich i Potockich. Moze to niektorych zdenerwowac, reportaz wydaje sie pozbawiony checi zrozumienia tego, co sie dzialo przez ostatnie 75 lat, ale wydaje mi sie on ciekawy, gdyz dyskusje o Polakach w Kazachstanie powoduja, ze czasami zapominamy o blizszych regionach, w ktorych pamiec jest jedynym bogactwem przekazywanym dziedzicom. A zreszta, drukowalismy tutaj rozne travelogi rodakow, ktorzy odwiedzali Nowa Polske i dziwowali sie hamburgerniom. No to spojrzcie na tereny, ktorych pewnie nigdy nie zwiedzicie. A pisze te slowa w dniu, w ktorym krolowa Elzbieta zwiedza pradawna stolice carow, gdy rosyjscy rojalisci dumnie paraduja, a kozaccy atamani preza sie i pija z czar olbrzymich, gdy panna o nazwisku Bagration wywiadow udziela i gdy serca wszystkim rosna. Moze wroci nasz batiuszka samodzierzawny... Tylko czy potomkowie Potockich wroca aby na swoje? Czy moze odwrotnie? J.K_uk Izabela Perry-Rey NIE ZAPOMINAJCIE O NAS ====================== Z Kijowa do Lwowa mamy do przebycia autokarem 2500 km. Przejezdzajac przez region Kijowa zostajemy podjeci przez Pana M. Stefanowicza, przewodniczacego Unii Polskiej w tym miescie. Oficjalnie Unia liczy 10000 czlonkow, jest to liczba mniejsza niz w rzeczywistosci; liczni sa ci, ktorzy przez dlugie lata zmuszeni byli do ukrywania swojej narodowosci. Wiele jest tu organizacji polskich, lecz brakuje im koordynacji, a to mimo istnienia Gazety Kijowskiej, organu prasowego wydawanego w jezyku polskim. Kontakty z Polska i z Polonia sa dla nich nieodzowne. W Zytomierzu zaskoczeni jestesmy odkryciem w Muzeum Diecezjalnym portretow rodzinnych, miedzy innymi: pani Komorowskiej, pani Jadwigi Bninskiej i jej dzieci, ksiezniczki Izabeli Lubomirskiej oraz jej corki ksiezniczki Potockiej. Lezace o 80 km na zachod od Kijowa, miasto to jest najwiekszym polskim centrum w regionie: zyje tu trzydziesci tysiecy osob. Przed katedra olbrzymi tlum formuje procesje, a spiewy rozlegaja sie ze wszystkich stron; bardzo wzruszeni przylaczamy sie do choru. Bylo to swieto Bozego Ciala. Jestesmy swiadkami odrodzenia duchowego i to niezaleznie od wyznania: prawoslawnego, unickiego, katolickiego... Dowiadujemy sie, ze te wspolnoty najwiecej ucierpialy w latach 70-tych, za czasow Chruszczowa i Brezniewa. Miejsca kultu, najczesciej przeksztalcone na swiatynie ateizmu, odnajduja swoje pierwotne przeznaczenie; wszedzie widac koscioly w trakcie remontow, ktore sa mozliwe dzieki skladkom miejscowej ludnosci, a takze pomocy nadchodzacej z zagranicy. W Berdyczowie, slynacym do 1917 roku z pielgrzymek, odkrywamy monastyr z XII wieku, bardzo zniszczony, poddawany wlasnie skromnej renowacji. Tutaj osiedlily sie od niedawna trzy mlode zakonnice przybyle z Polski. Towarzyszy im ksiadz, ktory ma co robic z 10 000 parafian. Tutaj starsza kobieta opowiada mi ile wycierpieli Polacy pozostajacy na Ukrainie: rozstrzeliwania, wysiedlania, opresje. Zadna rodzina nie zostala oszczedzona. W jej opowiadaniu - ktore pozostanie na dlugo w mojej pamieci - powracaja jak refren te slowa: "Nie zapominajcie o nas". Kosciol odgrywa niezwykle wazna role wobec kolonii polskiej, zwlaszcza w nauczaniu jezyka poprzez lekcje katechizmu. Odrodzenie duchowe ma rowniez swoje ciemne strony. Poszczegolne wyznania bija sie miedzy soba o odzyskanie dawnych miejsc kultu. Opuszczajac Zytomierz, skrecamy w strone Wierzchowni, gdzie na pustkowiu odkrywamy z zachwytem przesliczny, rozowy palacyk, otoczony pierscieniem zieleni. Pochodzacy z XVII wieku, w stylu neoklasycznym, znajduje sie dzis w doskonalym stanie. Nalezal niegdys do Eweliny Hanskiej, malzonki Balzaka, ktorego popiersie ozdabia jedna z fasad. Ich slub odbyl sie w kosciele swietej Barbary w Berdyczowie. Docieramy nareszcie do Bialej Cerkwi, dawnej siedziby Branickich. Tu, w koncu XVIII wieku, Hetman Branicki utworzyl za pomoca niemieckiego ogrodnika romantyczny park nad brzegami rzeki Ros. I, rzecz oryginalna w tamtej epoce, zadecydowal postawic raczej kilka budynkow mieszkalnych oraz "zabawowych" zamiast palacu. Posiadlosc ta, Aleksandria, nosi imie jego malzonki, z domu Engelhart, siostrzenicy Potemkina. Pozostala ona w rekach tej samej rodziny az do 1917 roku. Dzis park jest udostepniony zwiedzajacym. Nie uprzedzajac nikogo o naszym przybyciu, wyruszylismy na odkrycie posiadlosci z pomoca kilku pozolklych fotografii i tysiacem rodzinnych anegdot w pamieci. Rozpoznalismy po kolei a to chinski mostek, a to slawna Swiatynie Echa, przed ktora odbywaly sie koncerty. Jeszcze dalej - antyczne ruiny nad jeziorem otoczonym dwustuletnimi drzewami - calosc tworzaca niezwykle romantyczna atmosfere. Z budynkow mieszkalnych nie zostalo nic. Zburzono je podczas rewolucji. Dyrekcja pozwala na zebranie kilku znalezionych cegiel z herbem Branickich. Kierowca autobusu nasmiewal sie z nas: "Ci durni Polacy przywoza cegly z podrozy". W kosciele, zamienionym w galerie sztuki fotografujemy tablice nagrobna naszej rodziny. W pobliskiej cerkwi pochylamy sie nad grobem Aleksandry Branickiej. Dowiadujemy sie o profanacji tego grobu w 1960 roku i o tym jak bedaca tego swiadkiem staruszeczka, zawinela do przescieradla rozrzucone szczatki i wlozyla je ponownie do krypty. Po opuszczeniu ze scisnietym sercem Bialej Cerkwi, ruszamy sladem posiadlosci rodziny Potockich: w Tulczynie odnajdujemy, ku naszemu zaskoczeniu, olbrzymi palac w trakcie odnawiania; nastepnie Niemirow, przeksztalcony dzisiaj na sanatorium; Peczara, po ktorej ostala sie tylko kaplica zbudowana przez architekta Horodeckiego, a na koncu - Antoniny, gdzie zyli az do 1917 moi dziadkowie, Helena i Jozef Potoccy. Z ich posiadlosci zachowaly sie tylko stajnie. Czujemy sie jak badacze w poszukiwaniu przeszlosci wlasnej rodziny: pelni entuzjazmu lecz z sercem scisnietym przez emocje i przepelnionym glebokim szacunkiem. Po nocy spedzonej w Seminarium w Grodku, pograzamy sie na dobre w historii, zwiedzajac twierdze w Chocimiu, u ktorej stop przetacza sie majestatycznie nieobjety wzrokiem Dniepr. Bedaca przyczolkiem armii tureckiej w walce przeciwko wojskom polskim, zdobyta najpierw przez Zolkiewskiego, nastepnie przez jego wnuka, krola Jana Sobieskiego, twierdza ta byla sceneria wielu slawnych bitw. Nasz przewodnik zauwaza, iz twierdza tak licznie odwiedzana przez turystow w czasach komunizmu, dzis swieci pustkami, jak wiele innych obiektow historycznych. Nieukonczone remonty, brak srodkow na ich kontynuacje, zdezorganizowana administracja panstwowa oraz obecnosc mafii przyczynily sie do odstraszenia turystow, z ktorych niewielu wyjezdza poza Kijow. Okolo 30 km na polnoc od Chocimia oczarowuje nas inne znane miejsce, ktorego historia siega czasow cywilizacji rzymskiej: Kamieniec Podolski rozslawiony przez trylogie H. Sienkiewicza. W koncu XVII wieku, bedacy w jego posiadaniu Turcy przeksztalcili katedre w meczet i wzniesli w jego poblizu minaret. Ustepujac nastepnie Polakom, wymogli zachowanie minaretu. Warunek ten zostal spelniony, lecz z jednym wyjatkiem: Polacy umiescili na szczycie minaretu figure Niepokalanej, ktorej stopy spoczywaja na polksiezycu tureckim. Na widok tego niezwyklego przemieszania symboli, kilka glosow w naszej grupie zaintonowalo dawna kantyczke: "Ksiezyc swe ogniste rogi Sklonil pod te swiete nogi. Gwiazdy wszystkie asystuja Bo krolowa w niebie czuja Nad soba". Podroz w przeszlosc na przelaj niezmierzonych stepow ukrainskich okazala sie zgubna dla naszego autokaru; do Wolynia dowiozly nas samochody uzyczone przez diecezje kamieniecka. W Wolyniu Gora Bony Sforzy i jej ruiny goruja nadal nad miastem, ktore bylo aktywnym centrum kulturalnym pod koniec XIX wieku. Miasto slynace z gimnazjum zbudowanego przez Czackiego, bylo rowniez miejscem urodzenia Juliusza Slowackiego. Pejzaze w tym regionie uderzaja swoja niezwykloscia. Na rozleglej rowninie ukazuja sie pojedyncze gory, oddalone od siebie jak gdyby zostaly zgubione przez jakiegos olbrzyma. Wlasnie na szczycie jednej z nich po ukazaniu sie Matki Boskiej, Dominikanie pobudowali w XVII wieku monaster noszacy nazwe: Podkamien. W 1943 roku Polacy zamieszkujacy region zostali wylapani i powrzucani do glebokich studni. Miejsce to bedace celem pielgrzymek armii polskiej, zostalo dzisiaj przeksztalcone w azyl psychiatryczny, wzbudzajacy litosc z powodu swojego osamotnienia i oddalenia. Otrzymujemy zgode na zwiedzenie wnetrza monasteru; rozpoznajemy tam Kolumne Konfederacji Barskiej, wzniesiona przez Ledochowskiego. W kaplicy Swietej Dominiki, otwartej na osciez, opieraja sie jeszcze czasowi freski Falkoniego. Nasza przygoda ukrainska dobiega konca i Lwow, bedacy ostatnim etapem naszej podrozy, wciaga nas w tryby swojego zycia, jakby cudem ocalalego z pogromow wieku. Ukraina rozpoczyna budowac nowy etap swojej historii. Sytuacja materialna kraju jest bardzo trudna: pensja rencisty wynosi 3 dolary, przecietna placa 10 dolarow. Lecz dla Polonii ukrainskiej najwazniejsza potrzeba sa kontakty z nami - a wiec nie pozostawiajmy ich dluzej w przekonaniu, ze sa zapomnieni i opuszczeni. Izabela Perry-Rey przy wspolpracy Marii Stadnickiej ________________________________________________________________________ Tadeusz K. Gierymski JESIEN W MINNESOCIE =================== U nas tylko zima jest dluga. Nasze lato czesto nawet jeszcze w czerwcu jest niesmiale. Wstydliwie przychodzi do nas, najpierw tylko cieplejszym dniem, by znow schowac sie gdzies na poludniu. Zbiera tam odwage i nagle wybucha nam w calej swej pelni. A jesien? Zapowiada sie juz pod koniec sierpnia chlodem ranka, rdzewiejacym obwodem paproci, migotem zlota w lisciu korony drzew, wysychajaca garscia trawy na lakach i szuwarow na bagnach. Pastelowymi najpierw ale coraz bardziej zywymi kolorami maluje krzewy, az w koncu klony goreja czerwienia jak pochodnie, mienia sie lasy i zagajniki zlotem, purpura i miedzia, a przyrzeczny dziki ryz zrzuca zielona i zolta szate wdziewa. Pelny jest spichlerz natury; wiewiorki pracowicie gromadza na zime zoledzie, tna brzozy bobry i wzmacniaja ich galeziami swe zeremia i tamy. Zbieraja sie ptaki przelotne, szybuja, wypelniaja szarzejace niebo, klucza nad bagnami i jeziorami w corocznym rytuale. Coraz niespokojniej bija ich skrzydla, coraz bardziej intensywny ich ped, az ktoregos dnia nie kresla juz swych szlakow na naszym niebie - odlecialy. Wyspe moja coraz czesciej otaczaja opary i mgly, stala lsni woda, zimne wiatry karbuja jej powierzchnie, snuja sie nad nia dymy kominkow, a powietrze przesyca atawistycznie bliski i drogi aromat palacego sie drzewa. Jesien. Lubie bardzo rytm i skladnie ponizszego wiersza, podziele sie wiec nim z Wami. Dla nie znajacych niemieckiego ofiaruje swoj przeklad, o wyrozumialosc proszac. Herbsttag --------- Herr - est ist Zeit. Der Sommer war sehr gross. Leg deinen Schatten auf die Sonnenuhren, und auf den Fluren lass die Winde los. Befiehl den letzten Fruechten voll zu sein; gib ihnen noch zwei suedlichere Tage, draenge sie zur Vollendung hin und jage die letzte Suesse in den schweren Wein. Wer jetz kein Haus hat, baut sich keines mehr. Wer jetz allein ist, wird es lange bleiben, wird wachen, lesen, lange Briefe schreiben und wird in den Alleen hin und her unruhig wandern, wenn die Blaetter treiben. Rainer Maria Rilke Dzien jesienny -------------- Boze: juz czas. Swietne bylo lato. Cieniem twym otul sloneczne zegary, po polach daj szalec wiatrom. Napelnic kaz sie ostatnim owocom; niech je poludnia tchem jeszcze dwa dni owina, niech sie dopelnia, i, z twoja pomoca, ostatnia slodycz wsaczy w ciezkie wino. Kto teraz domu nie ma, juz go miec nie bedzie. Kto jest teraz samotny, pozostanie sam, by czuwac, czytac, dlugie listy pisac, w alejach niespokojnie tu i tam blakac sie w wietrznym lisci pedzie. Tlumaczenie: tkg ________________________________________________________________________ Z cyklu <> Jurek Karczmarczuk KROLIK PO NICEJSKU ================== Gdy bylem tzw. pacholeciem, jadalismy czasami w domu krolika. Potem przestalem. Znalezlismy sie w kraju tropikalnym, gdzie kroliki jadane byly rzadko, ale pewna role odegral takze fakt, ze dotarl do mojej swiadomosci fakt, iz to smaczne cos, nabijane na widelec, to bylo to samo cos, co smiesznie ruszalo nosem w komorce, a przemiane jednej formy w druga zapoczatkowywal moj osobisty dziadek przy pomocy okutej lagi... To tyle tytulem dodania apetytu. Ale, w koncu jestesmy przyzwyczajemi. Krolik we Francji przez jednych jest jadany czesto, przez innych wcale. Mozna go traktowac jak drob. Znakomity jest wariant <> przyrzadzony na kroliku a nie na kogucie. Mozna zamiast burgunda wlac sporo ciezkiego bordeaux, sos na tym skorzysta. Przepisow na potrawke jest zreszta dziesiatki. Mozna go smazyc, piec, faszerowac. Bardzo interesujacy jest slaski przepis na <> ze slonina i ziemniakami (nie na kazda watrobe). A mozna go tez nadziewac kasza gryczana. Albo zrobic na dziko, <> zajac. Sa tez przepisy bardziej dietetyczne, godne ze wszech miar wyprobowania, gdyz mieso krolika jest lekkostrawne i pozbawione cholesterolu. No wiec dzisiaj dla odmiany przepis poludniowy, zwany krolikiem po nicejsku. Wedlug moich znajomych ma on wspolnego tyle z Nicea, co kielbasa krakowska z hejnalem, rownie dobrze moglby sie zwac neapolitanskim, ale polecam, sprawdzony i wlasciwie bardzo prosty. Dla czterech osob nalezy wybrac krolika roslego, ok. 1.5 kilograma. Do tego bedzie trzeba ok. pol szklanki oleju, dwie lub trzy duze cebule, kilogram pomidorow, albo tylez przecieru ze swiezych pomidorow (zaden koncentrat!!), kilka zabkow czosnku, zielenina: pietruszka, liscie selera, tymianek itp., duza szklanka, albo nieco wiecej bialego wina, jedna cytryna, sol, pieprz itp. I jeszcze kilka(nascie) dekagramow malych czarnych oliwek nicejskich (<>), ktore z powodzeniem mozna zastapic innymi, polecam greckie. Pokroic krolika na dosc niewielkie kawalki i przyrumienic je na oleju ze wszystkich stron. Nie zalowac oleju, krolik nie powinien sie przypalic. Wyjac z oleju, w ktorym usmazyc cebule pokrajana w plasterki. Do cebuli i oleju dodac obrane ze skorki pomidory, jesli ducha starczy, to pozbawione pestek. Dlatego polecam przecier ze swiezych pomidorow. Dodac rozgnieciony czosnek i zielenine. Polac winem i gotowac odkryte przez ok. 10 minut, winno nieco zgestniec. Wino winno byc wytrawne, polecaja tutaj biale Cttes de Provence, ale strzelac sie o takie szczegoly nie nalezy. Wlozyc krolika, przykryc sosem i gotowac na wolnym ogniu niecale pol godziny. Wtedy dodac sok z jednej cytryny oraz oliwki, i podusic jeszcze 10 minut. Ogrzac polmisek, wylozyc i podawac posypane zielona pietruszka. Podac do tego swieze tagliatelle, ewentualnie rizotto z szafranem. Jakies aromatyczne biale wino bardzo korzystnie wplynie na caloksztalt. Pasuja do tego wina poludniowe, np. biale bordeaux, ktore mozna pic do tego krolika niekoniecznie mocno schlodzone, ewentualnie delikatne wina rozowe, jak Cabernet d'Anjou (z tym ze to ostatnie, to jest moj osobisty fiol, wiec polecam je do prawie wszystkiego i z gory ostrzegam, ze <>.) Jak wszystkie potrawy z czarnymi oliwkami, tak i ta wymaga pewnej tolerancji smakowej. W razie watpliwosci, zastapic je zielonymi. Ponadto, jak kazdy wie, czarne oliwki sprzedaje sie z pestkami, a ich drelowanie jest po prostu straszne, wiec wrzuca sie je do garnka cale. Miec pod reka telefon do pogotowia, jesli ktorys z biesiadnikow zamierza sie udlawic. Smacznego. W jednym z nastepnych odcinku: bigos na ostrygach. No, prawie... ________________________________________________________________________ Obiecane remanenty z wakacji. Michal Babilas KANIKULA - TAKA PSIA GWIAZDA ============================ Mili Panstwo, W szczycie sezonu ogorkowego, w Kaliszu, miescie wojewodzkim w srodkowej Polsce, zdarzyla sie rzecz nastepujaca: Pan X mial psa - kundla. Czworonoznym przyjacielem pana Y byla wyzlica szorstkowlosa. Pan Y byl zapalonym mysliwym, a wyzlica, oprocz gonienia, weszenia i tropienia, ameliorowala rowniez budzet domowy panstwa Y, regularnie rodzac szczeniaki, pochodzace ze starannnie zaplanowanych malzenstw. Razu pewnego, pan Y przyuwazyl psa sasiada (czyli pana X) in flagranti ze swoja suka. W przyplywie wzburzenia umiescil przy pomocy sztucera (ktorego - jak pamietamy - byl legalnym uzytkownikiem) garsc srutu w psie pana X, czym skutecznie zerwal zareczyny. Oddzielenia psa od srutu (bo psy od siebie oddzielily sie juz uprzednio) podjal sie jeden z kaliskich weterynarzy. Pan X wystapil na droge sadowa przeciwko panu Y celem uzyskania zwrotu kosztow uzdatniania swojego psa (kwota 350 tys. zl). Pewnikiem sie Panstwo dziwicie niepomiernie, skad Wasz korespondent to wszystko wie. Ano wie, bo czyta gazety. Lokalny dodatek pewnej bardzo powaznej gazety ogolnopolskiej uczynil z tej historii <> na pierwsza strone. Szczerze mowiac, nic juz oprocz psiej story na pierwszej stronie sie nie zmiescilo. Oprocz bowiem informacji "netto", znalazlo sie tam miejsce na komentarz redakcyjny, wywiad z panem X, wypowiedz pana Y, opinie weterynarza, wywiad srodowiskowy (czyli sasiedzi panow X i Y o calej sprawie), wypowiedz prawnika oraz lamentacje pani z Towarzystwa Opieki nad Zwierzetami. Brakowalo jeszcze tylko wypowiedzi obu zainteresowanych psow. Inne psie tematy ubieglego lata: bullteriery pogryzly, ze skutkiem nieomal smiertelnym, dziecko (zaraz sie po wszelakich redakcjach - sam bylem swiadkiem - rozdzwonil deszcz telefonow: "a gdzie mozna takie psy kupic?"), a przez ekrany polskich kin przegalopowalo triumfalnie filmidlo "Psy 2 - Ostatnia krew" (bez komentarza). I jeszcze jedna historia. Miedzy Plockiem a Warszawa pewien drwal ujrzal na skraju lasu dwa lwy. Ziemia Plocka znana jest z tego, ze od czasu do czasu wydaje na swiat przerozne fenomeny przyrodnicze i dziwy natury (ze wspomne chociazby o premierze Pawlaku), wiec wezwani policjanci do opowiesci o lwach odniesli sie z pelnym zrozumieniem. Drwal dmuchnal w co trzeba, a ze akurat przypadkiem byl trzezwy, uwiarygodnilo to tylko cala opowiesc. Podczas czynnosci operacyjnych policja zabezpieczyla odciski lap. Sprowadzony ekspert zastrzegl sie, co prawda, ze lwa to on widzial dawno temu, i to w dodatku w telewizorze, ale odciski mu nie pasuja do niczego, wiec moga byc i lwie. Sprawa zrobila sie powazna. Okoliczni wloscianie zabarykadowali sie w swoich obejsciach, wykupiwszy uprzednio make i cukier z sieci sklepow GS. Z czelusci telewizora wylonil sie zoolog dyplomowany, ktory pocieszal, ze w zimie lwy i tak zmarzna i zdechna, wiec najlepiej przeczekac. I tylko wydawnictwo "rebis" zacieralo rece, bo trafilo ze <> Whartona (tyt. oryg. <>) w sam srodek lwiej histerii. Policja tymczasem nie zasypiala gruszek w popiele. Pierwszym podejrzanym byl plocki ogrod zoologiczny. Dyrektor tej instytucji wyjasnil jednak uprzejmie, ze lwa, owszem, posiada na stanie, ale w kondycji raczej kiepskiej, a w kazdym badz razie nie predestynujacej go do odbywania tak dalekich spacerow. Policja i dziennikarze na slowo nie uwierzyli i lwa obejrzeli. Lew akurat spal, znakow zycia nie dawal, i na podejrzanego sie zdecydowanie nie nadawal. No i klops - zupelnie nie bylo wiadomo, co ze sprawa zrobic (bo i cyrk zaden po okolicy nie wojazowal). Na szczescie jest w Polsce magiczne slowo - wytrych, ktorym juz od ponad pol wieku tlumaczyc mozna tutaj wiele, jesli nie wszystko. Slowo - zaklecie brzmi: Ruskie. Telewizor zaraz powiedzial, ze lwy najpewniej przywiezli Ruskie. A ze nie mogli sprzedac, to wypuscili. Zaraz tez wywiadowca telewizyjny (perszeron ze stajni Walendziaka) pobiegl z kamera lansardowac sie przed naczelnikiem od pilnowania granic i pytac, czy nie stwierdzono aby wzmozonego importu lwow przez wschodnia granice. Naczelnik nie stwierdzil, ale sie publicznie przyznal do niejakiej bezradnosci ("Wie pan, z Ruskimi to nigdy nic nie wiadomo"). Slusznie, mogli przeciez przywiezc w czesciach i zmontowac na miejscu. Niestety, nastepnego dnia pojawila sie w telewizorze pewna przestraszona pani, ktora okazala sie byc wlascicielka pary dorodnych owczarkow kaukaskich i wyjasnila cale nieporozumienie. Dla formalnosci sprowadzono rzeczonego drwala, ktory niezawodnie rozpoznal "lwy" ("A jusci, panie redachtorze, dyc takie samiusienkie byly"), i w ten sposob to sie skonczylo. <>. Teraz nikt juz nic nie pisze o lwach, psach i innych atrakcyjnych tematach. Obecnie ze szpalt, ekranow i glosnikow atakuje mnie dziecko napoczete, strategia dla Polski, obrazony przeor i wielu smutnych, a nad podziw gadatliwych panow, dla zrozumienia ktorych mam mozg o dwa numery za maly. Ale nic to, ja mam czas, ja poczekam. Aby do lata. A wtedy znow zacznie sie moj miodowy miesiac ("Inwazja Eskimosow na Kielecczyznie", "Lewitacje uzdrawiacza w Elblagu", "Kobieta z broda porywa emerytki w Walbrzyskim", "Wnuk Adolfa Hitlera odnaleziony w Bialymstoku", itp.). kanikula - (lac. canicula - dosl. piesek, okreslenie Syriusza, najjasniejszej gwiazdy w gwiazdozbiorze Psa Wiekszego) - okres, w ktorym slonce znajduje sie w gwiazdozbiorze Psa: 22 czerwca - 23 sierpnia; przenosnie: wakacje. _________________________________________________________________________ Redakcja "Spojrzen": spojrz@k-vector.chem.washington.edu, oraz spojrz@univ-caen.fr Adresy redaktorow: krzystek@k-vector.chem.washington.edu (Jurek Krzystek) karczma@univ-caen.fr (Jurek Karczmarczuk) Stale wspolpracuja: mickey@ruby.poz.edu.pl (Michal Babilas) bielewcz@uwpg02.uwinnipeg.ca (Mirek Bielewicz) zbigniew@engin.umich.edu (Zbigniew J. Pasek) Copyright (C) by Jurek Krzystek (1994). Copyright dotyczy wylacznie tekstow oryginalnych i jest z przyjemnoscia udzielane pod warunkiem zacytowania zrodla i uzyskania zgody autora danego tekstu. Poglady autorow tekstow niekoniecznie sa zbiezne z pogladami redakcji. Numery archiwalne dostepne przez anonymous FTP z adresu: k-vector.chem.washington.edu, IP # 128.95.172.153. Tamze wersja PostScriptowa "Spojrzen". _____________________________koniec numeru 111___________________________